Kierowcy co jakiś czas zmuszani do podejmowania szybkich i precyzyjnych decyzji. Dotyczy to przede wszystkim miejsc na drodze, w których trzeba ustąpić pierwszeństwa przejazdu. Kto ma pierwszeństwo przejazdu w konkretnych sytuacjach? Kto powinien go bezwzględnie ustąpić? Jakie zasady tym rządzą? Przyjrzyjmy się temu szczegółowo.
Nieustąpienie pierwszeństwa przejazdu główną przyczyną wypadków
W 2019 roku w całym kraju Policji zgłoszono 30 288 wypadków drogowych. Okazuje się, że nieustąpienie pierwszeństwa przejazdu było główną przyczyną tych zdarzeń w ubiegłym roku w Polsce. Właśnie z tego powodu doszło aż do 7252 wypadków. To chyba najlepiej przemawia do wyobraźni, że znajomość przepisów dotyczących pierwszeństwa przejazdu i ich przestrzeganie jest niezwykle ważne. Przepisy dotyczące pierwszeństwa przejazdu na polskich drogach reguluje Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym. Przeanalizujemy teraz szczegółowe zasady, które zawarte są w przepisach i ustalają, kto i w jakiej sytuacji ma pierwszeństwo przejazdu.
Rodzaje skrzyżowań ze względu na pierwszeństwo przejazdu
W jakich miejscach mamy na drodze do czynienia z ustępowaniem pierwszeństwa przejazdu? Przede wszystkim chodzi o wszelkiego typu skrzyżowania. Ustawa o ruchu drogowym definiuje je jako przecięcie się w jednym poziomie dróg mających jezdnię, ich połączenie lub rozwidlenie, łącznie z powierzchniami utworzonymi przez takie przecięcia, połączenia lub rozwidlenia. Oczywiście istnieje kilka rodzajów skrzyżowań. Dzieli je się właśnie ze względu na pierwszeństwo przejazdu na:
- skrzyżowania równorzędne, na którym nie występują żadne znaki albo występuje znak drogowy A-5 „skrzyżowanie równorzędne”
- skrzyżowania nierównorzędne ze znakami, na którym o pierwszeństwie przejazdu decydują znaki
- skrzyżowania o ruchu kierowanym sygnałami świetlnymi
- skrzyżowania o ruchu kierowanym przez uprawnioną osobę.
Ważne jest także to, że skrzyżowanie nie jest przecięciem, połączeniem lub rozwidleniem drogi twardej z drogą gruntową lub drogą stanowiącą dojazd do obiektu znajdującego się przy drodze lub z drogą wewnętrzną. Wyjazd z takiej drogi nie jest przejazdem przez skrzyżowanie tylko włączeniem się do ruchu.
Kiedy włączamy się do ruchu, wówczas zawsze należy ustąpić pierwszeństwa pojazdom znajdującym się już na drodze.
Jakie znaki drogowe regulują pierwszeństwo przejazdu?
Zanim przejdziemy do konkretnych sytuacji i miejsc, w których jednym pojazdom należy się pierwszeństwo przejazdu, a inne muszą go ustąpić, przyjrzymy się bliżej znakom drogowym. To właśnie te elementy infrastruktury drogowej „rządzą” naszym zachowaniem w miejscach, gdzie nie ma kierującego ruchem i świateł. Dlatego warto przypomnieć, jakie znaki decydują o tym, kto ma pierwszeństwo przejazdu na konkretnym skrzyżowaniu. A są to:
- znak A-7 czyli odwrócony trójkąt z żółtym polem w środku i czerwoną obwódką (ustąp pierwszeństwa przejazdu)
- znak B-20 czyli znak stop – czerwony ośmiokąt z białą obwódką, z napisem STOP nakazujący ustąpienie pierwszeństw i bezwzględne zatrzymanie się
- znak D-1 czyli romb z żółtym środkiem i białą obwódką (droga z pierwszeństwem). Pod tym znakiem umieszczana bywa dodatkowa żółta tablica, która pokazuje, jak biegnie droga główna, a które z dróg są podporządkowane
- znak A-5 czyli żółty trójkąt z czerwoną ramką i czarnym znakiem X w środku, który oznacza skrzyżowanie równorzędne.
Na co zwracać uwagę przed skrzyżowaniem?
W przypadku każdego kierowcy w codziennej drogowej praktyce bardzo ważna jest szybka i poprawna ocena sytuacji na drodze. Już podczas zbliżania się do skrzyżowania trzeba przygotować się do manewrów, które mają być wykonane. Co to oznacza? Oczywiście to, że już podczas dojeżdżania na miejsce z pierwszeństwem musimy się zorientować się, z jakim typem skrzyżowania mamy do czynienia.
Czyli, czy kieruje na nim ruchem policjant, na skrzyżowaniu znajduje się sygnalizacja świetlna czy trzeba kierować się znakami. Kiedy już się zorientujemy, z jaką sytuacją mamy do czynienia, nasza wiedza i doświadczenie na drodze pozwoli podjąć odpowiednią decyzję. Poniżej podamy przykład kilku konkretnych sytuacji na drodze i tego, jak należy się w każdej z nich zachować.
Pierwszeństwo przejazdu, gdy osoba uprawniona kieruje ruchem
Okazuje się, że w przepisach dotyczących zasad, kto ma pierwszeństwo przejazdu, istnieje gradacja ważności. Absolutnie nadrzędna nad innymi zasada to właśnie kierowanie ruchem przez uprawnioną do tego osobę. Oznacza to, że polecenia wydawane przez policjanta na skrzyżowaniu będą w hierarchii ważności wyżej niż znaki i sygnalizacja świetlna. Czyli, jeśli znajdziemy się w takiej sytuacji, nawet jeśli mamy zielone światło i moglibyśmy w innych okolicznościach śmiało przejeżdżać, tu należy czekać.
Jeśli policjant przepuszcza samochody z innego kierunku, dostosowujemy się do jego poleceń.
Takie sytuacje to oczywiście nie jest codzienność na polskich drogach. Spotykamy się z tym najczęściej, gdy istnieje konieczność rozładowania ruchu, a także po wypadku lub kolizji, które właśnie miały miejsce. Sygnały oraz znaki używane przez osobę kierującą ruchem zostały zawarte w załączniku do rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych oraz Administracji z dnia 6 lipca 2010 r.
Pierwszeństwo przejazdu na skrzyżowaniu z sygnalizacją świetlną
Zostawiamy już kierującego ruchem i przechodzimy do odczytywania pozostałych znaków rządzących zasadami dotyczącymi pierwszeństwa. Dla większości kierowców światła kojarzą się najbardziej przyjaźnie i jednoznacznie, jeśli chodzi kierowanie się nimi na skrzyżowaniu. To właśnie one mają nadrzędne znaczenie nad znakami.
Na skrzyżowaniu z sygnalizacją świetlną o pierwszeństwie przejazdu decydują światła. Nie obowiązuje pierwszeństwo wynikające ze znaków drogowych pionowych, natomiast nadal istotne dla ustalenia pierwszeństwa są znaki poziome i przepisy ogólne. Oznacza to, że pierwszeństwo nad pojazdami skręcającymi w lewo mają pojazdy, które jadą prosto albo skręcają w prawo. Kierowca samochodu na takim skrzyżowaniu musi ustąpić pierwszeństwa:
- wszystkim pieszym, którzy przechodzą przez przejście
- pojazdom, które mają zielone światło, czyli znajdującym się na drodze posiadającej pierwszeństwo przejazdu, w tym także pojazdom zawracającym.
Szczególne sytuacje na skrzyżowaniu ze światłami
Na skrzyżowaniach ze światłami możemy mieć do czynienia z kilkoma sytuacjami, w których kwestia pierwszeństwa nie jest tak oczywista. Do takich szczególnych sytuacji możemy zaliczyć chociażby:
- skręcanie w lewo na skrzyżowaniu z sygnalizacją świetlną. Światła odwołują tak zwane pierwszeństwo łamane. Oznacza to, że jeśli przed skrzyżowaniem stoi znak pokazujący drogę z pierwszeństwem w kierunku łamanym, czyli skręt w lewo, to i tak musimy ustąpić pierwszeństwa na skrzyżowaniu samochodom jadącym na wprost z naprzeciwka
- awaria sygnalizacji świetlnej – jeśli z jakiegoś powodu na skrzyżowaniu przestaną działać lub zostaną wyłączone światła albo widzimy wyłącznie żółte migające światło, wówczas kierowanie ruchem i zasady pierwszeństwa przejazdu przejmują znaki pionowe
- skręt warunkowy przy zielonej strzałce możemy wykonać na skrzyżowaniu dopiero po uprzednim zatrzymaniu się. Zatrzymanie jest obowiązkiem, bo wynika z ustawy o ruchu drogowym. Można skręcać, o ile upewnimy się, że po pasie, na który właśnie chcemy wjechać, nie porusza się inny pojazd, bo to on ma w tej sytuacji pierwszeństwo.
Pierwszeństwo przejazdu na skrzyżowaniu nierównorzędnym
Skrzyżowanie nierównorzędne, to, przypomnijmy, takie skrzyżowanie, na którym o pierwszeństwie przejazdu decydują znaki pionowe. W tym przypadku pojazdy jadące drogą z pierwszeństwem mają pierwszeństwo przejazdu przed tymi, które jadą drogą podporządkowaną. W takim razie wszystko zależy od tego, na której drodze się właśnie znajdujemy. Na drodze głównej znajduje się znak pierwszeństwa przejazdu – D-1.
Jest on jednym z najważniejszych znaków drogowych świadczących o pierwszeństwie przejazdu na skrzyżowaniu. Jeśli droga główna biegnie prosto, skrzyżowanie nie sprawi trudności.
Często jednak znak D-1 występuje w połączeniu z tabliczkami uzupełniającymi, które określają tak zwane łamane pierwszeństwo przejazdu. Oznacza to, że droga główna skręca w lewo. Droga główna zaznaczana jest na znaku szersza linią, która pokazuje jej przebieg. Jeśli znajdujemy się na jezdni z tym znakiem, mamy pierwszeństwo na skrzyżowaniu.
Wtedy mimo że znajdujemy się na głównej drodze, musimy sygnalizować manewr skrętu kierunkowskazem. Będziemy mieć pierwszeństwo na tej drodze aż do momentu, kiedy zobaczymy znak D-2 czyli koniec drogi z pierwszeństwem. Jeśli jednak widzimy przed sobą znak A-7, oznacza to, że znajdujemy się na drodze podporządkowanej i musimy ustąpić pierwszeństwa na skrzyżowaniu.
A co z jazdą po rondzie? To także skrzyżowanie dróg, ale o ruchu okrężnym. W zdecydowanej większości przypadków przed rondem stoją dwa znaki: C-12, czyli informacja o ruchu okrężnym, a także znak „ustąp pierwszeństwa”. Oznacza to, że kiedy wjeżdżamy na rondo, zawsze musimy ustąpić pierwszeństwa tym, którzy po rondzie już się przemieszczają.
Pierwszeństwo przejazdu a znak STOP
Nie ma chyba osoby, która by nie kojarzyła bardzo charakterystycznego znaku o zupełnie innym kształcie niż reszta znaków drogowych. Czerwony ośmiokąt z wielkim napisem STOP nie da się z niczym pomylić na drodze. I faktycznie o to chodziło, żeby nawet zasypany śniegiem lub zamalowany przez kiepskich żartownisiów przemawiał do kierowców.
Znak B-20 czyli STOP ustawiany jest na skrzyżowaniach w szczególnie niebezpiecznych miejscach, w których widoczność bywa z różnych powodów ograniczona. Znak B-20 to jeden z najważniejszych znaków drogowych, który reguluje pierwszeństwo przejazdu podczas przejazdu przez skrzyżowanie. Narzuca ona na kierującego pojazdem przede wszystkim obowiązek:
- ustąpienia pierwszeństwa pojazdom jadącym po drodze, przed którą stoi STOP
- bezwzględnego zatrzymania pojazdu przed skrzyżowaniem.
Pierwszeństwo przejazdu na skrzyżowaniu równorzędnym
Skrzyżowania równorzędne to takie, na którym nie występują żadne znaki albo występuje znak drogowy A-5 „skrzyżowanie równorzędne”. To chyba najmniej lubiany przez kierowców rodzaj skrzyżowań, ponieważ trzeba w tym przypadku najbardziej koncentrować swoją uwagę na wykonywanych manewrach. Nie ma tutaj świateł ani znaków, które by ułatwiły decyzję o tym, kto ma przejechać pierwszy.
A skoro brakuje tych informacji, to o pierwszeństwie decydują przepisy ogólne i tak zwana zasada „prawej ręki”. Oznacza ona, że powinniśmy zawsze ustąpić pierwszeństwa pojazdowi z prawej strony.
Uwaga! Zasady te nie obowiązują pojazdów szynowych. Oznacza to, że tramwaj zawsze ma pierwszeństwo na skrzyżowaniu równorzędnym.
Tramwaj a pierwszeństwo przejazdu
Tramwaj to pojazd, z którym nikt nie chciałby konfrontacji. Dlatego warto się przyjrzeć ogólnym zasadom związanym z pierwszeństwem przejazdu pojazdów szynowych. Wszystko oczywiście zależy od rodzaju skrzyżowania, przez które przejeżdża tramwaj. Okazuje się, że tramwaj:
- na skrzyżowaniu równorzędnym ma bezwzględne pierwszeństwo przed innymi pojazdami
- na drodze podporządkowanej ustępuje pierwszeństwa pojazdom jadącym drogą z pierwszeństwem przejazdu, zgodnie z ogólnymi zasadami dla pojazdów
- na drodze z pierwszeństwem przejazdu jedzie pierwszy, zgodnie z ogólnymi zasadami dla pojazdów
- na skrzyżowaniu ze światłami nie może wjechać za sygnalizator, na którym jest czerwone światło, zgodnie z ogólnymi zasadami dla pojazdów, ustępuje zatem pierwszeństwa pojazdom mającym zielone światło.
Pierwszeństwo przejazdu pojazdów uprzywilejowanych
Zawsze trzeba stosować się do przepisów dotyczących pierwszeństwa przejazdu. Od tego zależy bezpieczeństwo na drodze, a czasem także zdrowie i życie uczestników ruchu. Jednak zdarzają się sytuacje, gdy musimy zapomnieć o tych zasadach. Chodzi o pojazdy uprzywilejowane na drodze. Co to za pojazdy? Chodzi przede wszystkim o karetki pogotowia ratunkowego, radiowozy, samochody strażackie oraz pojazdy innych służb.
Jednak, aby mogły być traktowane jak pojazdy uprzywilejowane, muszą sygnalizować swój udział w akcji ratującej życie, zdrowie lub bezpieczeństwo na dwa sposoby. Muszą wysyłać niebieskie sygnały świetlne oraz jednocześnie sygnały dźwiękowe. Takiemu pojazdowi bezwzględnie powinniśmy ustąpić pierwszeństwa na drodze i każdym skrzyżowaniu. Jeśli natomiast karetka przejeżdża przez zakorkowaną drogę, wszyscy kierowcy są zobowiązani do utworzenia dla niej tak zwanego „korytarza życia”.
Jeśli karetka albo radiowóz nie sygnalizują udziału w akcji, wtedy jadą zgodnie z zasadami obowiązującymi inne pojazdy.
Pierwszeństwo w czasie zmiany pasa ruchu
Oto jeden z najczęstszych manewrów na drodze – zmiana pasa ruchu. Przy tej zmianie bezwzględne pierwszeństwo ma pojazd jadący swoim pasem. To oznacza, że jeśli chcemy zmienić pas ruchu, musimy ustąpić pierwszeństwo pojazdowi jadącemu pasem, na który chcemy wjechać. Z kolei przy jednoczesnej zmianie pasa ruchu przez dwa samochody ze skrajnych na środkowy pierwszeństwo ma pojazd znajdujący się z prawej strony.
Kary za wymuszanie pierwszeństwa na drodze
Nieustąpienie pierwszeństwa na drodze pojazdom, którym się ono należy, może być bardzo niebezpieczne i zgubne w skutkach. Ale oprócz tego, że nieznajomość lub nierespektowanie zasad pierwszeństwa przejazdu może sprowadzić na nas niebezpieczeństwo, to także może być bolesne dla naszego portfela. To wykroczenie na drodze skutkuje mandatem. A oto szczegóły związane z mandatami za nieustąpienie pierwszeństwa.
Otóż nieustąpienie pierwszeństwa podczas włączania się do ruchu wiąże się z mandatem dla kierowcy w wysokości 300 złotych i 5 punktów karnych. Zajeżdżanie drogi innym użytkownikom ruchu lub wymuszanie pierwszeństwa podczas zmiany pasa grozi karą 250 zł i 5 punktów. Za wymuszenie pierwszeństwa na skrzyżowaniach otrzymamy mandat w 350 zł i 6 pkt karnych.
Pamiętajmy o ubezpieczeniu!
Nawet wytrawny kierowca z wieloletnim doświadczeniem codziennie jest narażony na niebezpieczeństwo na drodze. Miejsca szczególnie newralgiczne to właśnie skrzyżowania, na których trzeba znać zasady pierwszeństwa przejazdu. To tam właśnie najczęściej dochodzi do stłuczek, kolizji czy wypadków. Dlatego obowiązkiem każdego kierowcy jest posiadanie ważnej polisy OC. Jeśli popełnimy błąd i nie ustąpimy pierwszeństwa, wszystkie poszkodowane osoby otrzymają z tej polisy odpowiednie odszkodowanie.
Warto także wykupić dla swojego samochodu autocasco. Polisa AC chroni nasz samochód w razie uszkodzenia, czyli gwarantuje nam pokrycie kosztów naprawy, nawet jeśli spowodujemy kolizję. Dlatego dobrze jest wykupić dla swojego auta AC o szerokim zakresie ochrony, a zyskamy spokój i bezpieczeństwo.
PODSUMOWANIE:
- Nieustąpienie pierwszeństwa przejazdu jest jedną z najczęstszych przyczyn wypadków w Polsce.
- Przepisy dotyczące pierwszeństwa przejazdu reguluje Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym.
- Na skrzyżowaniu, w którym ruchem kieruje osoba do tego uprawniona, obowiązuje pierwszeństwo przejazdu pojazdów wskazanych przez kierującego.
- Na skrzyżowaniu z sygnalizacją świetlną o pierwszeństwie przejazdu decydują światła, a należy go ustąpić wszystkim pojazdom, które mają zielone światło.
- Na skrzyżowaniu nierównorzędnym pierwszeństwo przejazdu regulują znaki – pierwszeństwo mają kierowcy znajdujący się na drodze głównej, a jadący drogą podporządkowaną muszą go ustąpić.
- Jednym z ważniejszych znaków regulujących pierwszeństwo przejazdu przez skrzyżowanie jest znak STOP – narzuca obowiązek ustąpienia pierwszeństwa oraz bezwzględnego zatrzymania się.
- Na skrzyżowaniu równorzędnym obowiązuje zasada „prawej ręki”.
- Tramwaj ma bezwzględne pierwszeństwo na skrzyżowaniu równorzędnym, na pozostałych porusza się zgodnie z ogólnymi zasadami dla pojazdów.
- Zawsze musimy ustąpić pierwszeństwa pojazdowi uprzywilejowanemu.
- Za wymuszenie pierwszeństwa grożą mandaty nawet do 300 zł oraz 6 pkt karnych.
Słowenia samochodem
Autostrady na Słowacji
Automatyczne wyrejestrowanie pojazdu.
Nagrania egzaminów na prawo jazdy.
Jak przewieźć choinkę
Zmiany w ITD