Morfologia krwi

Morfologia krwi jest podstawowym i jednocześnie najczęściej zlecanym badaniem, które pozwala lekarzowi ocenić twój ogólny stan zdrowia. Analiza poszczególnych składników krwi daje szybką odpowiedź, czy wszystko jest w porządku, czy jednak organizm wysyła jakieś sygnały ostrzegawcze. Z naszego poradnika dowiesz się, ile kosztuje morfologia krwi, jak czytać wyniki tego badania i jak się do niego przygotować

Większość z nas przynajmniej raz w życiu miała robione ogólne badanie krwi, czyli morfologię. Najczęściej zleca ją lekarz podstawowej opieki zdrowotnej jako samodzielne badanie lub w pakiecie z innymi analizami. W ramach profilaktyki zdrowotnej warto tego typu badanie robić przynajmniej raz w roku.

Morfologia krwi – co to jest?

Morfologia krwi jest badaniem laboratoryjnym, które polega na analizie składu krwi i jakości jej poszczególnych elementów, czyli komórek krwi. Co dokładnie się bada? Ustalana jest liczba elementów morficznych, inaczej rodzajów krwinek, czyli:

• krwinek czerwonych (erytrocytów),
• krwinek białych (leukocytów),
• płytek krwi (trombocytów, zwanych też krwinkami płytkowymi).

W standardowej analizie składu krwi sprawdza się:

• hematokryt (HCT),
• anizochromię erytrocytów (HDW),
• hemoglobinę (HGB),
• wskaźnik średniej masy hemoglobiny w krwince czerwonej (MCH),
• średnie stężenie hemoglobiny w jednostkowej objętości krwinek czerwonych (MCHC),
• wskaźnik średniej objętość krwinki czerwonej (MVC),
• ilość płytek krwi (PLT),
• ilość erytrocytów (RBC),
• ilość białych krwinek (WBC).

Natomiast w morfologii krwi z rozmazem analizuje się dodatkowo:

• neutrofile,
• limfocyty,
• monocyty,
• eozynofile,

Morfologia krwi jest badaniem robionym automatycznie lub ręcznie. Druga metoda najczęściej dotyczy rozmazu, czyli takiej części badania, podczas której to laborant przeprowadza mikroskopową ocenę wielkości i jakości poszczególnych komórek krwi, najczęściej tych białokrwinkowych.

Do badania pobierane jest 5 ml krwi żylnej zazwyczaj ze zgięcia w łokciu. Wyniki standardowo są do odbioru jeszcze tego samego dnia.

Morfologia krwi – co wykazuje, czyli jak interpretować wyniki

Regularnie wykonywana morfologia krwi pozwala na bieżąco ocenić ogólny stan twojego zdrowia. W opcji pogorszenia się wyników, dość szybko ty i twój lekarz dostajecie informację, że coś niepożądanego może się dziać w twoim organizmie. Większość chorób wpływa bowiem na jakość poszczególnych komórek krwi i ich parametry.

Morfologia krwi jest więc czymś na kształt systemu wczesnego ostrzegania. Pozwala na wstępne postawienie diagnozy oraz kontrolę przebiegu i skuteczności leczenia. Sama w sobie nie powinna być podstawą do ścisłej diagnozy i ustawienia terapii.

Jakie choroby pomaga wykryć morfologia krwi? Z podstawowych badań krwi można „wyczytać” czy dobrze się odżywiasz i czy masz jakieś niedobory. Analiza czerwonych krwinek może dawać sygnał, że masz problem z niedokrwistością makrocytową, niedoborem żelaza czy witamin B12 lub B6. Białe krwinki z kolei informują o potencjalnych stanach zapalnych, zakażeniach czy wirusach.  Badanie może wskazywać np. na anemię, problemy z nerkami, niedotlenienie organizmu, białaczkę czy nowotwory. Także poziom płytek wykazuje czy jest podejrzenie stanów zapalnych, wirusowych czy nowotworów.

Na wydruku z wynikami możesz od razu sprawdzić ewentualne odchylenia, bo obok twojego wyniku będą też podane normy dla danego parametru. Pamiętaj jednak, że dane referencyjne są poglądowe i mogą odbiegać od szczegółowych norm dla twoje płci, wieku czy kondycji zdrowotnej, w jakiej się znajdujesz. Tym bardziej, że wskazania poszczególnych parametrów zawsze interpretuje się w odniesieniu do pozostałych.

Pojedynczy nieprawidłowy wynik może więc zupełnie nic nie znaczyć. Jeśli morfologia krwi pokazuje wyniki, które mocno odbiegają od normy może to być oznaką infekcji czy poważniejszej choroby, ale nie musi. Do tego, czy coś ci dolega czy nie potrzebne będą dalsze badania. Sama morfologia nie daje podstaw do postawienia diagnozy.

Morfologia krwi – normy dla dorosłego człowieka  

Na wydruku z wynikami zwróć uwagę na CRP. Co to? Jest to marker stanu zapalnego. Jeśli lekarz podejrzewa infekcję, zleca sprawdzenie białka C-reaktywnego, czyli właśnie CRP. Poziom tego białka u zdrowego człowieka jest niski, najczęściej do 5 mg/l, choć norma może się lekko różnić w zależności od laboratorium. Na stan zapalny wskazuje przekroczenie 10 mg/l.

W ramach morfologii krwi badany też jest wskaźnik PDW. Co to jest tym razem? Anizocytoza płytek krwi. Brzmi cokolwiek mało intuicyjnie? W uproszczeniu PDW mówi, jaki procent płytek krwi ma inną objętość niż twój typowy, średniej wielkości trombocyt. Jeśli procent ten przekracza przyjęta normę, czyli 40% do 60% (6,1 do 11 fl) może to oznaczać początek infekcji bakteryjnej, plamicę nadpłytkową lub przewlekłą białaczkę. Może, ale nie musi, bo jego interpretacja zależy od pozostałych parametrów i ewentualnych badań dodatkowych.

Morfologia krwi z rozmazem

Morfologia krwi – jak się przygotować?

Podstawowe badanie krwi robi się rano – najpóźniej do 10.00, a to dlatego, że o tej porze dnia dostaje się najbardziej miarodajny wynik. Wtedy zdarzają się najbardziej powtarzalne wyniki. W ciągu doby badane parametry zmieniają swoje stężenie.

A czy trzeba się do morfologii krwi jakoś szczególnie przygotować? Pierwsze, co się nasuwa, to bycie na czczo. Słusznie, ale to nie wszystko – zasad jest kilka:

1. Morfologia tylko na czczo. Oznacza to, że nie powinieneś jeść minimum 8 godzin przed pobraniem próbki, a kolacja dzień przed powinna być lekkostrawna. Bycie na czczo oznacza również powstrzymanie się od napojów (poza wodą), gum do żucia czy papierosów.
2. Dobre nawodnienie. Picie wody jest bardzo ważne, bo zbyt duża gęstość krwi może zaburzyć wskaźnik OB. Wpływa też na widoczność żył. Jeśli masz z tym problem, na mniej więcej pół godziny wypij około pół litra wody.
3. Nie forsuj się. Przed badaniem dobrze się wyśpij, bo źle przespana noc może mieć wpływ na wyniki morfologii. Rano przed pobraniem krwi zrezygnuj też z większego wysiłku fizycznego, bo on także może wpłynąć na badane parametry. Ćwiczenia przełóż na czas po morfologia, a nie przed.
4. Zrezygnuj z używek. Dobrze, żebyś na 2-3 dni przed badaniem powstrzymał się od używek lub ograniczył ich spożycie. Chodzi o takie rzeczy, jak kawa, papierosy czy alkohol. Osoby z wysokim poziomem cukru we krwi powinny zrobić sobie cukrowy detoks.
5. Leki po badaniu. Przed badaniem nie bierz porannej porcji leków. Chyba że lekarz zadecydował inaczej.

Pamiętaj: złe przygotowanie do badania krwi może zafałszować wyniki analizy.

Morfologia krwi u dzieci – przygotowanie

Nieco inną historią jest przygotowanie do morfologii krwi u małych dzieci. Głównie chodzi o psychiczne nastawienie malucha do badania. Dla młodych pacjentów pobieranie krwi wiąże się ze stresem, który odbija się na rodzicu. Jak pozytywnie nastawić dziecko do badania? Opowiedz dziecku po kolei, co je czeka i dlaczego to badanie jest ważne.

Wielu rodziców w trosce o psychikę swoich dzieci nie mówi, na czym polega pobieranie krwi. To błąd, który zazwyczaj kończy się płaczem i wysokim stresem. Z kolei, jeśli wcześniej spokojnie wyjaśnisz młodemu człowiekowi, jak przebiega procedura, będzie mniej zaskoczone sytuacją samą w sobie. Warto też opisać samo ukłucie, które nie jest bolesne i przypomina ukąszenie komara.

Pamiętaj: mocniejsze przytrzymanie dziecka przy pobieraniu krwi nie jest działaniem „na siłę”. Chodzi o bezpieczeństwo. Gdyby maluch gwałtownie zabrał rękę w trakcie zabiegu, może się zranić lub może go to dodatkowo zaboleć.

Morfologia krwi w ciąży – najważniejsze badanie

Morfologię w ciąży standardowo wykonuje się 5 razy. Jest ona niezbędna do wykrycia anemii, która zwiększa ryzyko przedwczesnego porodu i urodzenia dziecka z niską masą ciała. Mając jednak informację o niedokrwistości i jej powodach, które też wstępnie wychodzą w morfologii (niedobór witaminy B12, żelaza lub kwasu foliowego), lekarz wdraża odpowiednie suplementy i zaleca dietę.

Podstawą do stwierdzenia anemii jest poziom hemoglobiny, który – uwaga – w ciąży i tak jest niższy niż w standardowej normie, bo masz większą objętość osocza.

To nie koniec informacji, które lekarz prowadzący ciążę wyciąga z morfologii krwi. Dzięki badaniu wykrywa stany zapalne i infekcje bakteryjne, które zawsze niosą ze sobą jakieś ryzyko dla płodu. Na szczęście są proste i szybkie w leczeniu. Nośnikiem informacji o infekcji jest wysoki poziom białych krwinek (WBC). Wysoki oznacza, że przekracza 15 tys. na mikrolitr, czyli znacznie poza zwyczajową normę, a to dlatego, że w ciąży przybywa kobiecie leukocytów.

Lekarze analizują też dokładniej ilość płytek krwi. Gdy jest ich za mało (tzw. małopłytkowość), pojawia się ryzyko krwotoku przy porodzie. Ale znowu, nie ma co się przejmować, jeśli wynik odbiega od standardowych norm. W ciąży poziom płytek krwi spada i jest to zupełnie naturalne zjawisko. Leczenie małopłytkowości wdraża się przy spadku poziomu płytek poniżej 100 tys. na mikrolitr. A za bezpieczny minimalny poziom przy porodzie uznaje się 30 tys. płytek (poród naturalny) i 50 tys. płytek (cesarka) na mikrolitr krwi.

Wyższy poziom płytek krwi ma znaczenie, jeśli chcesz rodzić ze znieczuleniem. Wtedy, aby zastosować znieczulenie zewnątrzoponowe, PLT musisz mieć minimum na poziomie 140 tys. na mikrolitr, a w opcji znieczulenia podpajęczynówkowego płytki muszą wynosić co najmniej 100 tys. na mikrolitr.

Uwaga: w ciąży badanie morfologiczne krwi nie musi być robione na czczo.

Badanie morfologiczne krwi – koszty

Morfologia krwi jako badanie profilaktyczne należy do pakietu podstawowych świadczeń publicznej opieki zdrowotnej. Jeśli więc robisz badania morfologiczne w ramach ubezpieczenia NFZ są one – podobnie jak inne świadczenia publicznej służby zdrowia – bezpłatne.

Zastanawiasz się jednak, ile kosztuje morfologia krwi prywatnie? Mamy dobrą wiadomość – podstawowe badanie krwi nie będzie dużym wydatkiem. W zależności od wybranego laboratorium i miejsca badania kosztuje do kilkunastu. Jeśli zdecydujesz się na analizę krwi z rozmazem, wyjściowa cena podskoczy o kilka złotych, ale raczej nie przekroczy 20 zł. Jeśli jednak w pakiecie z morfologią będziesz robił też pomiar cukru we krwi, cholesterol czy przykładowo poziom witaminy D3, całościowy koszt pójdzie zauważalnie do góry. Pozostałe badania są zwykle kilkukrotnie droższe od podstawowej analizy krwi.

Koszty prywatnych usług zdrowotnych, w tym podstawowych badań, możesz sobie obniżyć dzięki polisom zdrowotnym, np. dzięki pakietowi Compensa Zdrowie. W ramach stosunkowo niewielkiej składki możesz zrobić nie tylko badania podstawowe za darmo, ale też bezpłatnie skorzystać z prywatnych wizyt lekarskich w kilkuset placówkach w całej Polsce. Jeśli natomiast jesteś zainteresowany ubezpieczeniem w NFZ, kliknij w link i przeczytaj nasz poradnik!

PODSUMOWANIE:

• Morfologia krwi jest podstawowym badaniem profilaktycznym, które pozwala na ocenę stanu zdrowia pacjenta.
• Za niskie lub za wysokie wyniki morfologii krwi nie przesądzają o stanie zdrowia. Gdy parametry znacząco odbiegają od normy zwykle badanie się powtarza. Lekarz też zleca dodatkową diagnostykę.
• Standardowe badanie krwi wykonuje się na czczo, najlepiej między godziną 7.00 a 10.00 rano.
• Morfologia krwi w ciąży jest jednym z najważniejszych badań, które pozwala na diagnozę anemii i jej przyczyn, ocenę krzepliwości krwi czy stwierdzenie infekcji.