Nadmierna lub niedostosowana do warunków prędkość, nieprzestrzeganie pierwszeństwa przejazdu, jazda pod wpływem czy nieuwaga są najczęstszymi przyczynami wypadków drogowych, w tym tych z udziałem pieszych. Potrącenie pieszego w większości przypadków jest winą kierowcy. Sprawdźmy, z jakimi konsekwencjami muszą się liczyć kierujący autem w takiej sytuacji. I czy zawsze kierowca odpowiada za potrącenie pieszych uczestników ruchu?
Statystyki wypadków
Jak pokazują statystyki Komendy Głównej Policji potrącenie pieszego w znakomitej większości jest winą kierującego pojazdem. W 2021 roku za prawie 73 proc. wypadków tego typu odpowiadali kierowcy. W zaledwie jednej czwartej zawinili piesi. Łącznie w tym okresie doszło do 4755 wypadków z udziałem pieszych. To aż 1/5 wszystkich wypadków na drodze w ubiegłym roku.
Czytaj także: Odszkodowanie za potrącenie na pasach
Pocieszający może być fakt, że tego typu zdarzeń było o ponad półtora tysiąca mniej niż jeszcze rok wcześniej.
Nadal jednak liczba potrąceń jest bardzo wysoka i to mimo zmiany przepisów. W połowie 2021 roku została wprowadzona nowelizacja, która wprowadziła pierwszeństwo pieszego na przejściu dla pieszych. Wprawdzie nie spowodowała ona skokowej zmiany w statystykach, ale nie spełniły się też obawy sceptyków nowego prawa. Po wprowadzeniu nowych zapisów nie wzrosła liczba wypadków z winy pieszego. Nie stało się też tak, że za każde zdarzenie na pasach obarczany jest kierowca.
Potrącenie pieszego, czyli kogo?
Definicja pieszego na drodze wydaje się dość oczywista. Jet to ktoś, kto porusza się po niej pieszo bez pomocy jakiegokolwiek pojazdu. Jeśli popatrzymy w zapisy w Prawie o ruchu drogowym, określenie pieszego jest szczegółowo wyjaśnione. Dotyczy nie tylko tych, którzy znajdują się poza pojazdem. Pieszymi w myśl ustawy są też osoby, które pchają lub ciągną rower, motor, wózek dziecięcy, podręczny lub inwalidzki. Pieszymi są także nieletni do 10 roku życia, którzy jeżdżą na rowerze czy hulajnodze i są pod opieką dorosłego.
Uwaga: ustawowa definicja pieszego nie obejmuje osób, które – mimo że są poza pojazdami na drodze - wykonują na niej roboty lub inne czynności przewidziane w przepisach.
Wydaje się, że pieszy ma uprzywilejowaną pozycję na drodze. Przecież gdy coś się wydarzy na drodze, to kierowca musi udowadniać swoją niewinność. Jednak z tym uprzywilejowaniem to mit. Pieszy nie może się poruszać po drogach zupełnie jak chce, tylko zgodnie z obowiązującym prawem.
Zasadniczo powinien poruszać się wyłącznie po chodniku i drodze dla pieszych. Tylko gdy ich nie ma, może korzystać z pobocza. W sytuacji, gdy i pobocza brakuje, pieszy może czasowo iść jezdnią pod warunkiem, że będzie szedł możliwie najbliżej jej krawędzi. Ma też obowiązek ustępowania miejsca jadącemu pojazdowi.
Dość ważna jest strona jezdni, z której korzystasz jako pieszy. Zgodnie z prawem musisz korzystać z lewej strony drogi. Jeśli idziesz w grupie, poruszacie się jeden za drugim lub parami, ale tylko przy dobrej widoczności. Przestrzeganie tych przepisów jest ważne ze względu na twoje bezpieczeństwo na drodze.
Co ciekawe, jako pieszy możesz też korzystać ze ścieżki rowerowej, ale tylko wtedy, gdy nie masz do swojej dyspozycji chodnika lub innej drogi pieszej czy pobocza. W takim przypadku, poza przejściem dla pieszych, nie masz na ścieżce pierwszeństwa. Wyjątkiem od tej ostatniej reguły jest pieszy na wózku.
Taka osoba zachowuje pierwszeństwo przed rowerzystami nawet na drodze przeznaczonej tylko dla dwuśladów.
Co robić po potrąceniu pieszego?
Przy potrąceniu pieszego, nawet lekkim bezwzględnie należy wezwać policję oraz kartkę. I to niezależnie od tego, czy do zdarzenia doszło na pasach czy w innym miejscu drogi. Bardzo ważne jest zostawienie miejsca kolizji lub wypadku w nienaruszonym stanie. Czyli w przeciwieństwie do drobnych stłuczek, nie ruszamy pojazdów, nie zbieramy szkła czy innych kawałków z jezdni.
Wszystko powinno zostać tak, jak jest do czasu przyjazdu policji. Warto też, jeśli kierowca gwałtownie hamował, zaznaczyć lub zrobić zdjęcie miejsca, w którym zaczął się ten manewr.
Ważne: uczestnik wypadku ma obowiązek udzielić pierwszej pomocy poszkodowanemu do czasu przyjazdu służb. Tak wynika z Kodeksu karnego (art. 162). Przy czym nie ma znaczenia, czy jest to kierowca, świadek zdarzenia lub osoba, która przybyła na miejsce po nim.
Swoje obowiązki przy potrąceniu pieszego mają też świadkowie zdarzenia. Bezwzględnie powinni poczekać na policję, by złożyć zeznania. Ponadto każdy z uczestników i świadków potrącenia musi się podporządkować zaleceniom tej osoby, która weźmie na siebie odpowiedzialność za udzielenie pierwszej pomocy (do czasu pojawienia się służb).
Jakie kary za potrącenie pieszego na pasach?
Każdy kontakt z samochodem może być tragiczny w skutkach. Auto nawet przy niewielkiej prędkości może spowodować poważne obrażenia lub śmierć poszkodowanego. Dlatego przy kolizji lub wypadku z udziałem pieszego kierowca powinien liczyć się z poważnymi konsekwencjami. Kierującemu może być postawiony zarzut popełnienia wykroczenia lub popełnienia przestępstwa.
Kwalifikacja zależy od skutków danego zdarzenia. Z wypadkiem mamy do czynienia wtedy, gdy w zdarzeniu są rani lub zabici. Pozostałe przypadki kwalifikowane są jako kolizja i nie ma znaczenia czy chodzi o dotknięcie, lekkie potrącenie pieszego czy poważniejsze uderzenie.
Jeśli kierowca spowodował kolizję, zostanie mu postawiony zarzut popełnienia wykroczenia. Podstawę prawną w tym przypadku stanowi artykułu 86 § 1 Kodeksu wykroczeń, który mówi: „Kto na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu, nie zachowując należytej ostrożności, powoduje zagrożenie bezpieczeństwa w ruchu drogowym, podlega karze grzywny”.
Co grozi za potrącenie pieszego w kolizji? Mandat i to dość dotkliwy. Maksymalnie może wynieść nawet 2500 złotych
Ważne: przy kolizji z pieszym policja nie musi od razu sięgać po bloczek z mandatami. Wszystko zależy od okoliczności. Kodeks wykroczeń dopuszcza „nadzwyczajne złagodzenie kary albo odstąpienie od wymierzenia kary lub środka karnego”.
Dużo poważniej ustawodawca podchodzi do wypadku z udziałem pieszego. Takie zdarzenie może skończyć się zarzutem popełnienia przestępstwa. W zależności od okoliczności za taki czyn grozi od 3 do 12 lat więzienia. Czasem dodatkowo kierowca czasowo lub dożywotnio traci prawo jazdy. Podstawę prawną stanowi w tym przypadku Kodeks karny.
Ile lat za potrącenie pieszego?
Jak widać potracenie pieszego w wypadku niesie za sobą znacznie surowsze konsekwencje. Już za naruszenie przepisów ruchu drogowego, nawet nieumyślnie, kierowca podlega karze pozbawienia wolności do 3 lat. Gdy jednak w wyniku wypadku poszkodowany zginął lub został poważnie ranny, maksymalna kara rośnie do 8 lat więzienia (Kodeks karny, art. 177)
Najsurowiej karani są kierowcy, którzy spowodowali wypadek pod wpływem alkoholu czy innych środków odurzających. Za tego typu przestępstwo grozi im 12 lat więzienia (Kodeks karny, art. 178). Dodatkowo z automatu dostają zakaz prowadzenia pojazdów na co najmniej 3 lata, a czasem nawet dożywotnio (Kodeks karny, art. 42)
Potrącenie pieszego – co jeszcze sąd bierze pod uwagę?
Potrącenie pieszego za każdym razem rozpatrywane jest przez sąd indywidulanie. Przy orzekaniu rozmiaru kary sąd będzie brał pod uwagę takie czynniki jak:
- wielkość i trwałość uszczerbku na zdrowiu,
- trzeźwość kierowcy i pieszego,
- zastosowanie się do przepisów kierowcy i pieszego,
- zachowanie kierowcy podczas jazdy (prędkość, dostosowanie się do warunków na drodze),
- celowość zdarzenia (czy było nieumyślne czy z premedytacją),
- zachowanie kierowcy po wypadku,
- stan techniczny auta,
- ewentualne przyczynienie się pieszego do zdarzenia.
Ile mandatu za potrącenie pieszego na pasach?
Potrącenie pieszego na pasach pod względem kary nie różni się od zdarzeń na innych częściach drogi. I tak maksymalna grzywna może wynieść 2500 złotych. Składa się z dwóch części: mandatu w wysokości 1500 złotych za wymuszenie pierwszeństwa oraz kary za spowodowanie zagrożenia na drodze, która wynosi maksymalnie 1000 złotych.
Jeśli jednak dojdzie do recydywy, czyli przynajmniej drugiego poważnego wykroczenia na drodze, maksymalna kara może wynieść 3 tys. zł, a kolejnym progiem jest 6 tys. złotych. Na tym kończą się możliwości policji. Wyższe grzywny może zasądzić sąd.
Pamiętaj: za nieustąpienie pierwszeństwa pieszemu na pasach możesz dodatkowo „zarobić” od 10 do 15 punktów karnych.
Czy za potrącenie pieszego na pasach zabierają prawo jazdy?
Policja ma prawo do zabrania prawa jazdy za potrącenie pieszego na pasach i poza nimi zarówno przy kolizji, jak i wypadku. Żeby odzyskać uprawnienia, trzeba poczekać na decyzję sądu. Ma on 14 dni od przekazania dokumentów przez policję na orzeczenie czy zwrócić papiery kierowcy czy zatrzymać.
Można też złożyć wniosek o uchylenie zatrzymania lub odwołanie się od decyzji o zatrzymaniu dokumentów. Po zapoznaniu się z zażaleniem organ odwoławczy podtrzyma lub odrzuci wcześniejszą decyzję.
Jakie odszkodowanie za potrącenie?
Potrącony pieszy ma prawo do odszkodowania i zgłasza się po nie bezpośrednio do ubezpieczyciela sprawcy zdarzenia lub do UFG (gdy sprawca uciekł z miejsca zdarzenia lub nie ma ważnego OC). Świadczenia i ich wysokość zależą od tego, co się faktycznie stało. Mogą obejmować zadośćuczynienie za doznaną krzywdę, pokrycie kosztów wynikających z wypadku, takich jak np. leczenie, rehabilitacja, transport medyczny.
Odszkodowanie może też obejmować zwrot utraconych dochodów czy rentę. Cała procedura trwa 30 dni od daty zgłoszenia roszczenia. Natomiast w skomplikowanych sprawach czas ten może zostać wydłużony do 90 dni pod warunkiem, że towarzystwo powiadomi nas o wydłużeniu postepowania.
Również sąd może zobowiązać sprawcę wypadku do zapłaty odszkodowania, zadośćuczynienia lub zawiązku na rzecz poszkodowanego. Wysokość jest ustalana przez organ i zależy od okoliczności zdarzenia oraz jego konsekwencji. Co więcej, poszkodowany lub jego bliscy, mogą domagać się odszkodowania także na drodze powództwa cywilnego.
Co ważne i z czego warto zdawać sobie sprawę, czy to od ubezpieczyciela czy na drodze cywilnej, zadośćuczynienia mogą domagać się też bliscy poszkodowanego, jeśli ten zmarł w wyniku odniesionych obrażeń. Także w tym przypadku nie ma ustalonej kwoty takiego świadczenia. Jej wysokość w pewnym sensie jest uznaniowa i zależy od decyzji sądy. Ponadto osobą bliską nie muszą być krewni, ale każdy, kto czuł emocjonalną więź z ofiarą.
Pamiętaj: jeśli kierowca zbiegł z miejsca zdarzenia z roszczeniem występujesz do Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego.
Potrącenie pieszego – kiedy to on jest winny?
Mimo że statystyki dobitnie pokazują, że większość wypadków z udziałem pieszych jest z winy kierowcy, to jednak nie zawsze tak się dzieje. Jak każdy użytkownik, także i pieszy jest zobowiązany do przestrzegania przepisów o ruchu drogowym. Jeśli pieszy nie zastosował do przepisów, może zostać winnym lub współwinnym zdarzenia. O tym zazwyczaj orzekają sądy przy udziale biegłych.
Potrącony pieszy, który okaże się winnym lub współwinnym, może mieć problem z uzyskaniem odszkodowania z OC kierowcy. Towarzystwo może wypłacić niższe świadczenie lub przy całkowitej winie pieszego, nie wypłaci go wcale. Dodatkowo, kierowca może wystąpić o odszkodowanie do pieszego. Często tak się dzieje, gdy dochodzi do tzw. wtargnięcia pieszego na drogę na przejściu dla pieszych lub poza nim.
Reguła o zmniejszeniu lub braku odszkodowania przy przyczynieniu się pieszego ma wyjątek. Jest nić potrącenie dziecka na pasach. W tym przypadku poszkodowany otrzyma zawsze pełne świadczenie.
PODSUMOWANIE:
- Potrącenie pieszego może być kwalifikowane jako wykroczenie (gdy nie ma rannych lub ofiar śmiertelnych) lub przestępstwo (pozostałe przypadki).
- Za potrącenie pieszego można dostać nawet 2500 złotych mandatu, a przy kolejnym poważnym wykroczeniu kara może sięgnąć aż 6000 złotych kary. Wyższe kwoty może orzec sąd.
- Pieszy, który został potrącony, ma prawo do odszkodowania od ubezpieczyciela sprawcy zdarzenia.
- Jeśli pieszy przyczynił się do wypadku, towarzystwo może zmniejszyć kwotę odszkodowania lub nie wypłacić go wcale, jeśli cała wina leży po jego stronie.
