Jet lag

Człowiek żyje według naturalnego, biologicznego zegara, który rządzi życiowymi procesami. Aktywność, sen, posiłki, to wszystko regulowane jest jego rytmem. Co więc się dzieje, jeśli przenosisz się w inną strefę czasową, by pracować lub spędzać urlop na innym kontynencie? Otóż czeka cię jet lag. Na czym dokładnie polega? Jakie są jego objawy i jak z nim walczyć? Dowiedz się więcej na ten temat. 

Jet lag po podczas podróży na wschód i zachód – definicja

Z naukowego punktu widzenia jet lag (czyt. dżet lag) definiowany jest jako zespół nagłej zmiany strefy czasowej, czyli jet lag syndrom. Jest to zespół objawów, które pojawiają się, jeśli wybierzesz się w podróż w kierunku równoleżnikowym, czyli ze wschodu na zachód lub odwrotnie. Oczywiście chodzi o taką podróż (najczęściej samolotem), w trakcie dochodzi do zmiany strefy czasowej o kilka godzin. Trudne dla organizmu jest zwłaszcza poruszanie się w kierunku wschodnim.

Wtedy to „dzień” się błyskawicznie skraca i twój organizm po prostu za tym nie nadąży. Łagodniejsze objawy pojawiają się w odwrotnym przypadku, kiedy to doba się wydłuża. Dzień i noc zamieniają się miejscami, a twój dobowy rytm nie jest w stanie przestawić się tak błyskawicznie. Jakich objawów możesz więc się spodziewać?

W praktyce okazuje się, że jeśli podróżujemy do Stanów lub Japonii, nagle znajdujemy się w strefie czasowej o różnicy 7–8 godzin.

Objawy jet lagu – co cię czeka przy zmianie czasu?

Rytm dobowy regulowany jest przez ilość światła, która dociera do twojego organizmu przez siatkówkę. Na tej podstawie melatonina wpływa na zasypianie i aktywność. Kiedy w podróży do nowej strefy czasowej wszystko zostanie postawione na głowie, pojawi się szereg nieprzyjemnych objawów. Wśród nich najbardziej dokuczliwe okazują się:

• zaburzenia snu, czyli bezsenność lub nadmierna senność;
• problemy ze skupieniem uwagi;
• dokuczliwe zmęczenie;
• wahania nastroju;
• obniżona sprawność fizyczna;
• problemy żołądkowo-jelitowe;
• ból głowy i ogólnie złe samopoczucie.

Podróż do nowej strefy czasowej – co wpływa przebieg jet lagu?

Na to, jak odczujesz dolegliwości związane ze zmianą czasu, wpływa kilka czynników. Na pewno zależy to od:

• wieku – im starsza osoba, tym dotkliwsze objawy;
• kierunku podróży – w czasie podróży na wschód, dzień ucieka, na zachód przeszkadza nadmiar światła;
• ilości przekraczanych stref czasowych;
• typu osobowości – gorzej znoszą go osoby, które wstają wcześnie, czyli skowronki niż u sów, czyli osób, które preferują nocną aktywność.

Jak długo trwa jet lag?

U niektórych trwa dobę, u innych 2–3 doby, w rzadkich przypadkach przedłuża się bardziej. Jednak jeśli wówczas masz coś ważnego do załatwienia, pracujesz lub chcesz wygrać w zawodach sportowych, musisz mieć świadomość, że jet lag może mocno przeszkadzać.

Z problemem jet lag zmaga się wiele osób na całym świecie, które z różnych powodów często podróżują do różnych stref czasowych. Są to przede wszystkim załogi samolotów, osoby podróżujące służbowo między kontynentami, a także sportowcy. Ci ostatni w czasie trwania sezonów lub wielkich imprez szczególnie odczuwają problemy z aklimatyzacją na innych kontynentach.

Jak zapobiegać i zwalczyć jet lag?

Czy można w ogóle zapobiec objawom związanym ze zmianą strefy czasowej? Na pewno nie da się ich całkowicie wyeliminować, ale dobra wiadomość jest taka, że możesz je zminimalizować i trochę oszukać wewnętrzny zegar. Jak zwalczyć jet lag? Na pewno dobrze jest zacząć przygotowania kilka dni przed wylotem za granicę. Warto, abyś już na kilka dni wejściem na pokład samolotu, zaczął kłaść się spać nieco wcześniej lub później niż zwykle, w zależności od tego, dokąd się wybierasz. O ile to oczywiście możliwe. Po konsultacji z lekarzem może też wypróbować przyjmowanie melatoniny.

Warto także zadbać o odpowiednie nawodnienie i unikać alkoholu oraz napojów z kofeiną podczas podróży. A na miejscu, po przylocie próbować zasnąć nocą. Mogą wtedy się przydać zatyczki do uszu, opaski, a nawet leki nasenne, jeśli są konieczne. W czasie podróży przestaw koniecznie zegarek zgodnie ze strefą czasową, do której się wybierasz.

Podróżujesz do innej strefy czasowej? Pamiętaj o ubezpieczeniu!

Jeśli wybierasz się w daleką podróż do innej strefy czasowej, pamiętaj, że nie tylko jet lag może okazać się problemem. Jeśli nie jesteś w formie, może zdarzyć się wiele – choroba czy nieszczęśliwy wypadek. Dlatego pamiętaj, by ubezpieczyć się na wyjazd. Polisa turystyczna musi zawierać składniki dopasowane do twoich indywidualnych potrzeb, ale przede wszystkim zadbaj o odpowiednią sumę ubezpieczenia dla danego regionu świata. Jeśli więc zmieniasz strefę czasową, powinieneś wybrać co najmniej 60 000 euro. Jednak w przypadku, gdy wybierasz się do USA lub Australii, najbezpieczniej wybrać sumę ubezpieczenia 120 000 euro.

Zespół nagłej zmiany strefy czasowej – podsumowanie

Jet lag może skutecznie uprzykrzyć podróż. Wiesz już, jakie są jego objawy i czy da się go uniknąć. Aby lepiej przygotować się do podróży, przeczytaj nasze krótkie podsumowanie na ten temat:

• jet lag to zaburzenia zegara biologicznego związane z nagłą zmianą strefy czasowej w czasie podróży w kierunku zachodnim lub w trakcie lotu na wschód;
• typowe objawy to m.in. zaburzenia snu, problemy żołądkowe, obniżenie samopoczucia, koncentracji i nastroju oraz zmęczenie;
• na odczuwanie jego skutków wpływa wiek, kierunek lotu oraz indywidualne predyspozycje;
• można zminimalizować skutki zmiany strefy czasowej poprzez dostosowanie snu do nowego rytmu oraz wspomaganie się lekami nasennymi i unikanie używek;
• na wyjazd w inną strefę czasową należy wybrać odpowiednie ubezpieczenie turystyczne.

Najczęściej zadawane pytania

Jak długo trwa jet lag?

Zazwyczaj jet lag mija po 2-3 dobach. Zdarzają się osoby, które odczuwają jet lag, tylko przez 1 dobę.

Jak pokonać jet lag?

Aby zminimalizować objawy jet lagu, postaraj się przygotować organizm do nowych warunków już wcześniej. Kilka dni przed wylotem zmodyfikuj swój plan dnia i przesuwaj porę spania. W samolocie przestaw zegarek na czas panujący w miejscu docelowym i dostosuj do niego swoje aktywności. Staraj się nie spać, jeśli w państwie, do którego zmierzasz, jest aktualnie dzień. Unikaj alkoholu, kofeiny, nawadniaj organizm i spożywaj posiłki lekkostrawne.

Jak wygląda jet lag?

Osoby, które przekraczają kilka stref czasowych, muszą się liczyć z jet lagiem. Jest to stan, który objawia się dezorientacją, zaburzeniami snu, wahaniami nastroju, zmęczeniem i obniżoną sprawnością fizyczną. Przy nasileniu symptomów mogą pojawić się też: problemy ze skupieniem uwagi i problemy żołądkowo-jelitowe.